Η ψυχοθεραπεία παιδιών διαφέρει από τις άλλες θεραπείες των άλλων ηλικιακών ομάδων εφήβων ή ενηλίκων. Αυτό συμβαίνει διότι το παιδί – θεραπευμένος δεν γνωρίζει τις περισσότερες φορές ούτε είναι σε θέση ίσως να διατυπώσει κάποιο αίτημα για την θεραπεία του. Ο γονέας είναι αυτός που μαζί με τον θεραπευτή θα συγκατασκευάσουν ένα αρχικό αίτημα για το παιδί προκειμένου να ξεκινήσει η θεραπεία.
Αλλά πως θα καταλήξει ένας γονέας να φέρει το παιδί του για ψυχοθεραπεία;
Συνήθως όταν το παιδί εμφανίζει ένα «σύμπτωμα» το όποιο επηρεάζει τόσο την λειτουργικότητα του ίδιου του παιδιού, όσο και την λειτουργικότητα του συστήματος της οικογένειας. Να σημειώσω εδώ βέβαια πως τα τελευταία χρόνια οι εκπαιδευτικοί των παιδιών έχουν παίξει σπουδαίο ρόλο καθώς ολοένα και περισσότερο παραπέμπουν τους μαθητές τους στους ειδικούς ψυχικής υγείας όταν εντοπίζουν κάποια δυσλειτουργία στη συμπεριφορά του παιδιού.
Tι είναι όμως το σύμπτωμα;
Σύμπτωμα είναι οι συμπεριφορές που μπορούν να παρατηρηθούν άμεσα στις αλληλεπιδράσεις ενός ατόμου. Για παράδειγμα το παιδί μου δεν μπορεί να κάνει εύκολα παρέες και απομονώνεται. Αν αυτή η συμπεριφορά θα γίνει σύμπτωμα εξαρτάται από το πώς θα την αξιολογήσουν οι παρατηρητές, στη συγκεκριμένη περίπτωση οι γονείς, δηλαδή αν θα εστιάσουν την προσοχή τους σε αυτή την συμπεριφορά. Κι αν αυτή η συμπεριφορά γίνει άξια προσοχής, εξαρτάται από τις προσδοκίες που έχουν οι γονείς. Για παράδειγμα αν οι γονείς είναι πολύ κοινωνικοί θα τους κάνει εντύπωση αν το παιδί τους δεν είναι. Ο χαρακτηρισμός λοιπόν μια συμπεριφοράς ως συμπτώματος προϋποθέτει αυτή η συμπεριφορά να αποκλίνει, να διαφέρει δηλαδή από το κανονικό και το αναμενόμενο. Τότε λοιπόν γίνεται πιο ευκολά αντιληπτή και ξεχωρίζει.
Τι μορφή μπορούν να έχουν τα συμπτώματα όμως;
Ποικίλα, όπως προβλήματα διατροφής και ύπνου, φοβίες, άγχη ( άγχος αποχωρισμού, άγχος σχολικής επίδοσης), έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων, υπερκινητικότητα, ψυχαναγκασμοί, διαχείριση πένθους, αντιμετώπιση ενός διαζυγίου, ο ερχομός ενός δεύτερου παιδιού στην οικογένεια και φυσικά οι αναπτυξιακές διαταραχές.
Στην ψυχοθεραπεία παιδιών μεγάλη σημασία έχει το πλαίσιο μέσα στο οποίο αλληλεπιδρά ένα παιδί, όπως η οικογένεια και το σχολείο. Γι αυτό το λόγο στη ψυχοθεραπεία παιδιών φροντίζουμε οι γονείς να συμμετέχουν ενεργά στη θεραπεία όταν αυτό είναι εφικτό. Επίσης, αν οι γονείς είναι σύμφωνοι φροντίζουμε να έχουμε και μια επικοινωνία με το σχολείο του παιδιού, συγκεκριμένα με τον/την εκάστοτε εκπαιδευτικό προκείμενο να γνωρίζουμε και τις αλληλεπιδράσεις του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που τα παιδιά εμφανίζουν ένα διαφορετικό προφίλ συμπεριφοράς στο σπίτι από ότι στο σχολείο ή σε άλλα πλαίσια αντίστοιχα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η οικογένεια είναι ένα σύστημα που αποτελείται από διάφορα μέλη όπου το ένα μέλος επηρεάζει το άλλο. Αν λοιπόν υπάρχει ένα «σύμπτωμα» σε κάποιο από τα μέλη η οικογένεια δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστη. Αν ο φορέας του συμπτώματος είναι το παιδί, οι γονείς ή τα υπόλοιπα παιδιά της οικογένειας θα επηρεαστούν άμεσα από αυτό το σύμπτωμα και οι πρώτες «αναταράξεις» στην ισορροπία της οικογένειας δε θα αργήσουν να φανούν.
Στεφανία Τζίμα
BSc Ψυχολογίας Ιωαννίνων
MSc Ιατρικής Σχολής Αθηνών – Προαγωγή Ψυχικής Υγείας – Πρόληψη Ψυχιατρικών Δ/χων
Ειδικευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
